Normen voor de staal- en metaalindustrie 101: een essentiële gids voor veiligheidsprofessionals

De staal- en metaalindustrie kan gevaarlijk zijn om in te werken, maar hoe goed ben jij op de hoogte van de exacte risicogebieden en bijbehorende normen waaraan je beschermende kleding moet voldoen? Hieronder volgt een handig overzicht van de normen voor de staal- en metaalindustrie, plus enkele tips over andere zaken waaraan elke veiligheidsprofessional prioriteit moet geven.

Waarom veiligheidsnormen belangrijk zijn

“Als iets niet naar behoren functioneert, betekent dit vaak dat er geen normen zijn”, aldus de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO). Normen zijn nationale (oftewel NEN), Europese (oftewel EN) of internationale (oftewel ISO) standaarden die door industrie-experts zijn overeengekomen. In de staal- en metaalindustrie dienen normen om werknemers te beschermen tegen gevaren op het werk en om werkzaamheden veilig te laten verlopen.

Waarom zijn normen zo belangrijk? Stel je bent een veiligheidsprofessional bij een multinational die is gevestigd in de EU. Wanneer je samenwerkt met je internationale waardeketen geeft het specificeren en naleven van een internationale norm je het vertrouwen dat de veiligheidsregels overal ter wereld op dezelfde manier worden nageleefd. Normen zijn echter niet alleen belangrijk voor het management; ze zorgen er ook voor dat werknemers veilig naar huis terugkeren na weer een ongevalvrije werkdag.

Lees ons trend rapport

Leer meer over 6 belangrijke industrietrends en verbeter de veiligheid en draagcomfort van je beschermende kleding:

Overzicht van de normen voor beschermende kleding in de staal- en metaalindustrie

De staal- en metaalindustrie is grofweg onderverdeeld in twee hoofdcategorieën, elk met haar eigen unieke set risico's en normen. Die categorieën zijn:

• staal- en metaalproductie
• staal- en metaalbewerking

Uiteraard brengt werken in een staalgieterij andere risico's met zich mee dan werken in de scheepsbouw of machinebouw. In de staalproductie (bijv. Tata Steel, US Steel) heb je te maken met hoge temperaturen, het risico van opspattend vloeibaar metaal en brandbare gasvorming, terwijl in de staalverwerking (bijv. Damen Shipyards, Stork) de risico's te maken hebben met de vele laswerkzaamheden om stalen platen aan elkaar te bevestigen.

#1: EN ISO 11612

#2: EN ISO 11611

In de staal- en metaalverwerkingsindustrie specificeert deze norm de minimale veiligheidseisen voor beschermende kleding voor lassen en verwante processen. Beschermende kleding met de EN ISO 11611-norm beschermt de drager de hele dag tegen opspattend gesmolten metaal en onbedoeld contact met vlammen. Voor speciale laswerkzaamheden moet je voldoen aan beschermingsniveau klasse 2, zoals hieronder wordt uitgelegd.

De EN ISO 11611-norm bestaat uit vier tests waarbij verschillende FR-risico's worden gesimuleerd:

• stralingswarmte (ISO 6942)
• vloeibaar metaal (ISO 9150)
• vlamspreiding (ISO 15025)
• elektrische weerstand (EN 1149-2)

Belangrijk om te vermelden is dat EN ISO 11611 in twee klassen is onderverdeeld. Als alle bovenstaande tests worden doorstaan, behaal je klasse 1. Als in de test voor zowel ISO 6942 als ISO 9150 de klasse 2-vereisten worden behaald, voldoet je kleding aan klasse 2.

Welke klasse is op mij van toepassing?
Het is heel belangrijk dat je je bewust bent van de verschillen om te bepalen of je beschermende kleding aan klasse 1 of klasse 2 moet voldoen. Gaslassen is een klasse 1-lasactiviteit, terwijl MMA-lassen (met basische of cellulose-elektrode), MAG-lassen (met CO2 of gemengde gassen) en MIG-lassen (met hoge stroom) allemaal klasse 2-laswerkzaamheden zijn.

#3: IEC 61482-1-2

Dit is de Europese norm die werknemers beschermt tegen vlambogen in geval van een elektrische storing tijdens elektrotechnische werkzaamheden op of in de buurt van onder spanning staande onderdelen (bijvoorbeeld reparatie van de schakelkast van een verwerkingsmachine die veel elektriciteit verbruikt, zoals een smeltkroes). Een vlamboog is een vuurbalexplosie die dodelijke ongevallen kan veroorzaken als de juiste beschermende kleding niet wordt gedragen.

#4: EN ISO 20471

Deze norm is de internationale standaard voor hogezichtbaarheidskleding. Als je veel in beweging bent op het werk, word je meer blootgesteld aan risico's. Dan is zichtbaarheid 's nachts of in donkere werkomstandigheden een essentiële veiligheidsvereiste. We hebben gemerkt dat staal- en metaalarbeiders steeds vaker gebruikmaken van ‘hogezichtbaarheidselementen’ (geen volledige naleving van EN20471 – niveau 1) voor een betere zichtbaarheid.

#5: EN 1149

Dit is de Europese norm die de elektrostatische eigenschappen van beschermende werkkleding specificeert. Antistatisch materiaal voorkomt vonken door wrijving, waardoor werknemers worden beschermd tegen mogelijke explosies van brandbare gassen of stoffen. Bepaalde bedrijven – of werkplekken (bijv. spuitwerkzaamheden) – in de metaal- en staalindustrie maken gebruik van (vluchtige) organische verbindingen en stoffen die dergelijke risico's kunnen veroorzaken.

#6: EN 13034

Dit is de Europese norm die de prestaties van beschermende kleding beoordeelt bij beperkte spatten van chemische stoffen. Hoewel deze norm niet heel gebruikelijk is in de industrie, hebben bepaalde werkplekken of nichebedrijven te maken met gevaarlijke chemicaliën die worden opgeslagen en verwerkt. Galvanische bedrijven die oppervlakken behandelen, kunnen bijvoorbeeld chemicaliën gebruiken op basis van sterke zuren.

Welke normen zijn op mij van toepassing?

Hoe identificeer je de normen die specifiek op jou van toepassing zijn? Eén woord: risicobeoordeling! Een risicobeoordeling biedt je de mogelijkheid om de huidige risico's in jouw unieke werkomgeving tot in detail te inventariseren. Stel dat je je specifieke risico's in kaart hebt gebracht met een risicobeoordeling. Nu kun je deze risico's koppelen aan de overeenkomstige normen voor naleving van de veiligheidsregels.

Het spreekt voor zich dat veiligheid meer inhoudt dan alleen naleving. Er zijn basisvereisten voor beschermende werkkleding waaraan je moet voldoen, maar deze kunnen variëren afhankelijk van de unieke werkomgeving van jouw bedrijf. Veel veiligheidsprofessionals realiseren zich misschien niet dat normspecificaties de minimale veiligheidsvereisten vertegenwoordigen. Dit betekent dat sommige beschermende doeksoorten van lage kwaliteit de normtests kunnen doorstaan, maar dat ze je werknemers niet voldoende beschermen tegen de reële risico's die ze op het werk lopen. Lab- en praktijktests kunnen je inzicht geven in het verschil in kwaliteit tussen verschillende doeksoorten – zelfs als alle opties op papier aan de normen voldoen.

Vertrouw niet zomaar elke norm

Met zoveel zaken om rekening mee te houden, kan het voorkomen dat een veiligheidsprofessional zich op de verkeerde normen focust. Hoewel bepaalde risico's duidelijk worden gedekt door de normen in deze blog zijn er ook enkele vage gebieden. De slijpweerstand is bijvoorbeeld niet gespecificeerd in de EN ISO 11611-norm voor laswerkzaamheden. Een ander voorbeeld is het ontbreken van specifieke normtests voor verschillende metalen. Aluminium valt wel onder de norm, maar metalen zoals zink en koper niet.

Daarom is het belangrijk om waakzaam te blijven, verder te kijken dan alleen naleving van de regels en zelf je opties te testen. Neem bijvoorbeeld een slijpmachine en test deze op je doek in een praktijktest. Of test zink op je doek. Uiteindelijk is het jouw verantwoordelijkheid om kritisch te kijken naar de reikwijdte van de normen en vervolgens maatregelen te nemen om je werknemers optimaal te beschermen.

Specifieke vereisten voor de beste bescherming

Vergeet bij het bepalen van de specifieke veiligheidseisen van je bedrijf andere belangrijke criteria niet, zoals het draagcomfort, de zachtheid van het doek, de duurzaamheid en het bedrijfsimago. Normen en primaire selectiecriteria dekken deze ‘secundaire’ elementen niet! Het is allemaal goed en wel als je beschermende werkkleding aan alle normen voldoet, maar wat als niemand de kleding veilig wil dragen omdat deze kriebelt, te warm is of niet goed zit? Comfortabele beschermende kleding is de sleutel tot veiligheid in de staal- en metaalindustrie.

Tot slot is het slim om bij de keuze van beschermende kleding voor de staal- en metaalindustrie te beginnen met een duidelijk beeld van de risico's en niet per se met een lijstje van de normen waaraan je denkt te moeten voldoen. Meer normen of een multinorm oplossing is niet altijd beter; de breedste oplossing is niet altijd de beste oplossing. Start niet zomaar een aanbesteding met oude, niet-gecontroleerde specificaties die je van je laatste aanbesteding hebt gecopy-past. Voer in plaats daarvan een grondige risicobeoordeling uit en vertel je leverancier jouw specifieke behoeften, zodat deze je kan helpen de beste oplossing te vinden.

Wil je een stap verder gaan dan alleen naleving om een solide veiligheidscultuur op te bouwen in je bedrijf? Lees ons trendrapport hieronder.

Lees ons trend rapport

Leer meer over 6 belangrijke industrietrends en verbeter de veiligheid en draagcomfort van je beschermende kleding: